W wielu przypadkach konieczne będzie pobranie wycinka do badania histopatologicznego. Leczeniem jest wycięcie takiej zmiany w całości. Opryszczka w jamie ustnej. Opryszczka to dość uciążliwa choroba wirusowa, która nawraca najczęściej w momentach spadku odporności organizmu. Pacjenci zmagają się z nią zwykle w okresie jesienno Pierwszym objawem choroby jest mrowienie w okolicy ust, które trwa około 2 dni. Po tym czasie następuje tzw. atak opryszczki, który objawia się powstawaniem brzydkich przebarwień i pęcherzyków wokół obszaru ust. Atakowi towarzyszy pieczenie i swędzenie. Właściwie leczona opryszczka pozostaje na wargach od kilku dni, nawet do 2 tygodni. Najbardziej zasobne w prozdrowotne związki są cytrusy, owoce jagodowe (borówki, jeżyny, maliny, truskawki, jagody). Witaminę A zawiera dynia, marchew, jarmuż i szpinak, a witaminę E mają w składzie oleje, pestki, nasiona i orzechy. Warto także sięgnąć po odpowiednią suplementację: Witamina C marki Aliness. Opryszczka w jamie ustnej. Słowo opryszczka po raz pierwszy pojawiło się ponad 25 wieków temu i zostało użyte przez Hipokratesa. W jego czasach za opryszczkę uważano już nie wielkie zmiany, nie będące niczym poważnym, w przeciwieństwie do owrzodzeń, które wywołuje kiła. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej atakuje dzieci. Ból gardła, gorączka, osłabienie, nieprzyjemny zapach z ust – tak może objawiać się opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, dolegliwość najczęściej występująca u dzieci. Bolesne owrzodzenia powodują, że mali pacjenci nie tylko nie chcą przyjmować leków, ale także jedzenia i picia. Mononukleoza jest chorobą zakaźną, w której plamistej wysypce na ciele towarzyszy czasami wysypka w jamie ustnej w postaci różowawych grudek w miękkim podniebieniu i gruczołach. Nie powodują dużego dyskomfortu i zwykle same ustępują w ciągu kilku dni. Komplikacje występują zwykle tylko u niemowląt w wieku do dwóch lat. uczucie pieczenia i drapania oczu. zaczerwienienie spojówek. nadwrażliwość oczu na światło i dym papierosowy. kserostomia, czyli suchość w jamie ustnej i związane z tym trudności w żuciu i połykaniu pokarmów. Objawy zaburzenia funkcji ślinianek: suchość w ustach. problemy z żuciem i połykaniem jedzenia. problemy z mową. Opryszczka w jamie ustnej to dosyć powszechna przypadłość – wyjątkowo bolesna, nieprzyjemna i, niestety, lubiąca nawracać. Sposobów na walkę z opryszczką mamy wiele – od tych domowych, poprzez dostępne w aptekach środki bez recepty (OTC), aż po leki przepisywane na receptę. Opryszczka wywołana słońcem. – “nie mogę objąć, zadowolić mojego ojca. Słońce w Totalnej Biologii symbolizuje ojca. Jeżeli opryszczka często powraca może oznaczać, że konflikty nie zostały do końca rozwiązane. przyjrzyj się swoim emocjom, szukaj sytuacji i relacji,w których czułaś/czułeś się oddzielony od kogoś Zmianami pierwotnymi są drobne, kilkumilimetrowe pęcherzyki zapalne, wypełnione treścią surowiczą. Występują zwykle w skupiskach, na granicy błony śluzowej jamy ustnej i warg niekiedy wychodząc poza granicę rąbka czerwieni wargowej. Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie. Opryszczka wargowa – objawy Sis3kGA. Najczęstsze dolegliwości błony śluzowej jamy ustnej dotyczące dzieci i młodzieży do 20. roku życia są związane z pojawieniem się nadżerek lub owrzodzeń. Wykwity te stanowią bezpośrednią przyczynę silnych dolegliwości bólowych w jamie ustnej, przez co utrudniają przyjmowanie pokarmów, mowę, koncentrację i przeprowadzanie czynności higienicznych, a więc mają znaczący negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie. Trafne rozpoznanie wymaga od lekarza praktyka aktualnej wiedzy z zakresu etiopatogenezy wielu chorób o podobnych objawach klinicznych. Jedno z opublikowanych badań jako główne przyczyny występowania nadżerek lub owrzodzeń w jamie ustnej wymienia infekcję wirusem opryszczki (opryszczkowe zapalenie jamy ustnej lub opryszczka nawracająca) oraz afty nawracające (recurrent aphthous stomatitis – RAS). Zmiany te nie powinny być jednak mylone z białymi lub biało-czerwonymi wykwitami występującymi w jamie ustnej u dzieci w wyniku infekcji grzybiczej, często określanymi mianem pleśniawek. Leczenie ich u dzieci ogólnie zdrowych przeważnie polega na terapii przeciwgrzybiczej, wdrożeniu higieny jamy ustnej i właściwej diecie wspartej zastosowaniem probiotyków. POLECAMY Infekcje wirusowe Wśród wirusów wywołujących zmiany w jamie ustnej Herpes simplex zajmuje szczególne miejsce, gdyż zakażenie nim stanowi jedną z najpowszechniejszych infekcji występujących wśród populacji ludzkiej. Przeważnie do infekcji wirusowej dochodzi już we wczesnym dzieciństwie, ok. pierwszego–szóstego roku życia. Są za nią odpowiedzialne wirusy opryszczki HSV-1 lub HSV-2, z licznymi podtypami serologicznymi. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej W wyniku pierwotnego kontaktu z konkretnym typem wirusa dochodzi do pojawienia się objawów ostrej choroby wirusowej (objawy pseudogrypowe), czyli w tym przypadku opryszczkowego zapalenia jamy ustnej. Początkowo przebiega ono z wysoką temperaturą, złym samopoczuciem, bólami mięśniowymi, powiększeniem węzłów chłonnych, a dopiero po dwóch–trzech dniach pojawiają się wykwity miejscowe w jamie ustnej w postaci licznych pęcherzyków (wykwity pierwotne). Pęcherzyki te szybko pękają, przekształcając się w nadżerki (wykwity wtórne). Zapalnie zmieniona jest cała błona śluzowa jamy ustnej, warg, dziąseł, podniebienia, a na języku występuje szary nalot. Po dwóch–trzech tygodniach choroba ustępuje. Najpierw cofają się objawy ogólne, a następnie miejscowe w jamie ustnej. Wirusy te posiadają właściwości neurotropowe i pozostają w zwojach czuciowych nerwu trójdzielnego. W przypadku ekspozycji na inny podtyp serologiczny wirusa opryszczki wszystkie wymienione objawy mogą wystąpić ponownie. Historycznie taką powtórną infekcję określano jako aftowe zapalenie jamy ustnej. Opryszczka nawracająca Choroba ta powstaje w wyniku aktywacji infekcji wirusami bytującymi już w zwojach nerwowych w wyniku spadku odporności gospodarza. Może on zostać wywołany nasłonecznieniem lub wyziębieniem, stresem, przemęczeniem, a także współistnieniem innych chorób. Zmiany dotyczą przeważnie wargi dolnej lub górnej na granicy czerwieni warg i części skórnej warg, w okolicy kątów ust. Pojawienie się pęcherzyków (wykwit pierwotny) poprzedza wystąpienie objawów prodromalnych: pieczenie, tkliwość, ból, napięcie, mrowienie. Zejściem wykwitu pierwotnego jest nadżerka i strup (wykwity wtórne). Strup powstaje tyko w części skórnej warg. Pozostałe choroby wirusowe Wykwity w jamie ustnej o charakterze nadżerek mogą powstawać także w przebiegu innych chorób wirusowych, takich jak ospa wietrzna, półpasiec, herpangina Zahorskiego, zapalenia adenowirusowe, choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, pryszczyca, cytomegalia, różyczka, odra czy AIDS. Warto mieć na uwadze, że dolegliwości związane z infekcjami wirusowymi w jamie ustnej mogą nakładać się czasowo na objawy ząbkowania. Afty nawracające Zalicza się je do najczęściej występujących chorób błony śluzowej jamy ustnej o charakterze nieinfekcyjnym. Charakteryzują się nawracającymi nadżerkami lub owrzodzeniami, które pojawiają się na wyścielającej błonie śluzowej jamy ustnej (podniebienie miękkie i tylna ściana gardła, wargi, policzki, powierzchnia brzuszna języka). Mogą być pojedyncze lub mnogie. Są pokryte szaro-białym włóknikowatym nalotem i otacza je rąbek zapalny. Afty nawracające występują przeważnie u osób ogólnie zdrowych, u których za pomocą badań dodatkowych, takich jak ocena podstawowych parametrów krwi obwodowej (morfologia, poziomy żelaza, glukozy i witaminy B12 w surowicy), testów alergicznych i innych, nie można stwierdzić występowania konkretnych chorób ogólnoustrojowych. Odrębną grupę osób z aftami nawracającymi stanowią ci chorzy, u których co prawda w wyniku badań dodatkowych stwierdzono występowanie określonych nieprawidłowości, ale po podjęciu ich skutecznego leczenia nawracające wykwity w jamie ustnej nadal się pojawiają. Etiologia aft nawracających przez wiele lat pozostawała niewyjaśniona. Liczne badania nad etiopatogenezą tego schorzenia wskazują na występowanie pewnych zaburzeń odpowiedzi immunologicznej u osób z aftami. Zaburzenia te są większe u osób z cięższym przebiegiem klinicznym aft. Za czynnik sprzyjający powstawaniu wykwitu aftowego w jamie ustnej uznawany jest miejscowy uraz, który jednak nie uszkadza nabłonka lub błony śluzowej jamy ustnej. Może on powstawać na skutek oddziaływania nieleczonych ubytków próchnicowych, nieprawidłowo wykonanych wypełnień (ostre krawędzie, chropowate powierzchnie), obecności korzeni zgorzelinowych, aparatów ortodontycznych, wad zgryzu, ostrych, startych zębów, parafunkcji oraz innych urazów zachodzących np. podczas nieostrożnego szczotkowania zębów czy spożywania twardych pokarmów. Uraz stanowi jedynie podłoże, na którym pojawią się wykwity aftowe. Zaburzenia odpowiedzi immunologicznej występujące u osób z aftami nawracającymi zasługują na szczególną uwagę. Przeprowadzone badania dotyczące zarówno krążących leukocytów, jak i komórek biorących bezpośredni udział w nacieku błony śluzowej jamy ustnej wykazały, iż w przypadkach powstawania wykwitu aftowego dochodzi do bezpośredniej lizy keratynocytów w wyniku reakcji immunopatologicznych. Wykazano, że u osób cierpiących na afty dochodzi do zaburzeń układu immunologicznego polegających na: przewlekłej preaktywacji neutrofili zarówno podczas występowania zmian, jak i w okresach ich remisji, zwiększonym wytwarzaniu reaktywnych form tlenu, któremu towarzyszy obniżona pojemność antyoksydacyjna surowicy krwi obwodowej, zwiększonym poziomie składowych układu dopełniacza i jego zwiększonej aktywności hemolitycznej, obniżeniu we krwi obwodowej odsetka limfocytów T pomocniczych i supresorowych/cytotoksycznych, podwyższeniu liczby komórek z receptorem dla interleukiny 2 (IL-2) i limfocytów B, komórek dziewiczych CD 4+ i CD 8+, jak również komórek pamięciowych niemających markerów CD 4 i CD 8. Można przypuszczać, że u chorych z aftami nawracającymi hipotetyczny czynnik powoduje aktywację komórek układu immunologicznego skutkującą uszkodzeniem błony śluzowej jamy ustnej. Może to być czynnik wirusowy lub bakteryjny, alergiczny, nietolerancja lub nadwrażliwość pokarmowa czy reakcja krzyżowa zachodząca pomiędzy Streptococcus sanguis a mitochondrialnym białkiem szoku termicznego, a może grupa czynników oddziałujących jednocześnie. Rodzaje aft nawracających Afty nawracające występują w czterech postaciach. Afty małe (RAS minor) W Polsce są nazywane aftami Mikulicza. Stanowią 80% wszystkich przypadków aft. Występują jako ograniczone, płytkie, koliste lub owalne nadżerki, pojedyncze lub mnogie, o powierzchni nekrotycznej barwy kremowobiałej, otoczone rąbkiem zapalnym. Wykwit rozwija się na zapalnym rumieniowym i lekko obrzękniętym podłożu, wyraźnie odróżniającym się od pozostałej niezmienionej zapalnie błony śluzowej. Wykwity goją się w ciągu 7–14 dni, nie pozostawiają blizn. Kierując się kryteriami częstości i wielkości występowania wykwitów, można dokonać podziału ich przebiegu klinicznego na: RAS minor o przebiegu łagodnym, kiedy wykwity pojawiają się raz na trzy miesiące lub rzadziej, a ich średnica jest mniejsza niż 0,5 cm, RAS minor o ciężkim przebiegu, kiedy afty występują przynajmniej raz w miesiącu, od kilku lat, a wykwity mają 0,5–1 cm. Afty duże (RAS major) Są określane jako afty Suttona lub periadenitis mucosa necrotica recurrens. Stanowią najcięższą odmianę aft. Stwierdza się je u ok. 10% chorych z RAS. Owrzodzenia mogą być pojedyncze bądź mnogie, o średnicy przekraczającej 1 cm i bardziej bolesne niż RAS minor. Zmiany utrzymują się przez kilka lub kilkanaście tygodni i goją się z pozostawieniem blizn. Z powodu bardzo silnych dolegliwości bólowych chorzy mogą mieć trudności z mówieniem i przyjmowaniem pokarmów. Afty opryszczkopodobne (RAS herpetiform) Ich występowanie stwierdza się u 10% chorych z RAS. Zmiany występują licznie, jednocześnie nawet ok. 100. Są drobniejsze niż w innych postaciach RAS, mają średnicę 1–2 mm. Mogą łączyć się ze sobą, wtedy zarys wykwitów jest nieregularny. Zmiany utrzymują się przez 7–14 dni i goją w okresie dwóch–trzech tygodni. Nadżerki wykazują tendencję do nawrotów w okresach krótszych niż miesiąc. Jednoobjawowa postać zespołu Behçeta Zespół Behçeta jest to wielosystemowe schorzenie zapalne o charakterze przewlekłym. Występuje triada objawów: afty nawracające błony śluzowej jamy ustnej, afty nawracające błony śluzowej narządów płciowych, nawracające zapalenie tęczówki. Ponadto mogą występować zmiany skórne, stawowe, neurologiczne oraz choroby nerek i przewodu pokarmowego. Wykwity w jamie ustnej przebiegają niekiedy z odczynem ogólnym w postaci podniesionej temperatury ciała, ogólnego osłabienia czy bólów objawowe (wykwity pseudoaftowe) Cykliczne występowanie nadżerek lub owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej może być uwarunkowane nieprawidłowościami lub chorobami ogólnoustrojowymi. Mogą być one wywołane konkretnymi chorobami lub nieprawidłowościami, takimi jak: choroba Addisona–Biermera charakteryzująca się niedoborem kwasu foliowego i witaminy B12, niedobory żelaza, horoba trzewna (celiakia), czyli nietolerancja glutenu, nadwrażliwości pokarmowe, choroba Leśniowskiego–Crohna, czyli przewlekły, nieswoisty proces zapalny mogący obejmować każdą część przewodu pokarmowego, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego u dzieci (np. owsiki), zakażenia swoiste (kiła, gruźlica, promienica). W tych przypadkach skuteczne leczenie choroby zasadniczej lub wyrównanie stwierdzonych nieprawidłowości prowadzi do trwałej eliminacji wykwitów z jamy ustnej. Innym zagadnieniem dotyczącym dzieci jest zespół PFAPA. Jest on rozpoznawany głównie u dzieci poniżej piątego roku życia. Charakteryzuje się nawrotowym występowaniem epizodów gorączkowych z towarzyszącym aftowym zapaleniem jamy ustnej, zapaleniem gardła i powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych. Etiopatogeneza zespołu PFAPA pozostaje nieznana, nie ma specyficznych badań ani testów diagnostycznych dla tego zespołu. Rokowanie jest jednak pomyślne, choroba ma tendencje do wygasania wraz z wiekiem. Niemniej charakteryzuje się kilkuletnim przebiegiem, uciążliwym ze względu na częstość nawrotów. Dotychczas nie stwierdzono występowania żadnych poważnych, późnych powikłań w jej przebiegu. Różnicowanie Przeprowadzenie prawidłowego badania podmiotowego i przedmiotowego oraz w uzasadnionych przypadkach badań dodatkowych stanowi niezbędny element właściwej terapii zmian nadżerkowych lub wrzodziejących w jamie ustnej. Należy mieć zawsze na uwadze, że większość zmian nadżerkowych i wrzodziejących w jamie ustnej poza urazem uszkadzającym (mechanicznym lub fizycznym) ma podłoże ogólnoustrojowe, które powinno zostać ustalone. Opisane najczęściej występujące zmiany w jamie ustnej u dzieci i młodzieży powinny być różnicowane pomiędzy sobą, jak również z rzadziej występującymi chorobami lub nieprawidłowościami mogącymi dawać podobny obraz kliniczny, takimi jak miejscowy uraz uszkadzający, utrudnione ząbkowanie, nadkażenia grzybicze, rumień wysiękowy wielopostaciowy, nekrotyczne zapalenie dziąseł lub jamy ustnej, zmiany w przebiegu chorób krwi, nieprawidłowości hormonalne, zmiany polekowe po sterydoterapii, chemioterapii, napromienianiu, w chorobach nowotworowych czy niedożywieniu. Bardzo ważny element profilaktyki nowotworowej stanowi leczenie i obserwacja każdego owrzodzenia w jamie ustnej przez okres nie dłuższy niż 14 dni. Po tym czasie owrzodzenie powinno ulec znacznemu zmniejszeniu, w przeciwnym wypadku istnieje obowiązek weryfikacji histopatologicznej obserwowanej zmiany. Leczenie Przed rozpoczęciem leczenia immunomodulującego u dzieci z aftami nawracającymi należy postarać się o wykluczenie ewentualnych przyczyn ogólnoustrojowych obserwowanych zmian. Jeżeli któryś z czynników branych pod uwagę stanowi przyczynę aft, leczenie immunostymulacyjne może nie przynieść oczekiwanych efektów, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej (nawrót wykwitów). W przypadkach podejrzenia nadwrażliwości pokarmowej bywa stosowany dzienniczek dietetyczny, w którym rodzice chorego odnotowują składnik całkowicie wyeliminowany z diety przez okres 21 dni oraz obserwacje dotyczące pojawiania się bądź nie nowych wykwitów aftowych. Do najczęstszych składników pokarmowych predysponuj... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? Roczną prenumeratę dwumiesięcznika Forum Stomatologii Praktycznej Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma ...i wiele więcej! Sprawdź fot. Adobe Stock, Ekaterina_Molchanova Spis treści: Czym jest opryszczka wargowa? Opryszczka na ustach - przyczyny Opryszczka wargowa - fazy Objawy opryszczki wargowej (zdjęcia) Opryszczka na ustach - diagnostyka Szybki sposób na opryszczkę - czy istnieje? Leczenie opryszczki na ustach Domowe sposoby na opryszczkę Czy można całkowicie wyleczyć opryszczkę? Czym jest opryszczka wargowa? Opryszczka na ustach, zwana też opryszczką wargową lub potocznie zimnem, jest najczęstszym objawem zakażenia wirusem opryszczki pospolitej HSV-1 z rodziny herpeswirusów. Jest on blisko spokrewniony z wirusem powodującym ospę wietrzną i półpasiec. Aby zostać jego nosicielem wystarczy jeden kontakt z zakażonym. Później opryszczka ma już charakter nawrotowy i pojawia się nawet kilka razy do roku. Pierwotne zakażenie opryszczką wargową może mieć ciężki przebieg z wysoką gorączką, osłabieniem, powiększeniem węzłów chłonnych i trudnością w przyjmowaniu płynów - dlatego w takich sytuacjach konieczna jest hospitalizacja. Na takie zakażenie narażone są przede wszystkim dzieci do 5. roku życia. Nawracające zakażenia przebiegają już łagodniej. Uniknąć zakażenia jest bardzo trudno, ponieważ szacuje się, że nawet 90% dorosłych osób ma wirusa opryszczki wargowej. Opryszczka na ustach - przyczyny Źródłem zakażenia opryszczką jest chory, również będący w fazie bezobjawowej reaktywacji wirusa. Do transmisji patogenu dochodzi przez kontakt bezpośredni lub przez ślinę. Okres wylęgania opryszczki wargowej wynosi 2-12 dni. Opryszczka na ustach zazwyczaj pojawia się w okresie obniżonej odporności. Sprzyjają jej: stres, przeziębienie lub inna infekcja, zmarznięcie, miesiączka, nieprawidłowa dieta, odwodnienie, niedoboru snu, urazy, po zabiegach (po peelingu, mezoterapii, wypełnianiu ust), przebywanie na słońcu. Zazwyczaj do pierwotnego zakażenia wirusem dochodzi w okresie dzieciństwa. Następnie pozostaje on w organizmie w stanie uśpienia i reaktywowany jest przez różne czynniki- mówi dr n. med. Joanna Sułowicz, specjalista dermatolog, lekarz medycyny estetycznej, SCM estetic. Aby zapobiec zakażeniu, przede wszystkim należy unikać bliskiego kontaktu z osobą, która ma opryszczkę na ustach. Najbardziej niebezpieczny jest płyn pochodzący z pęcherzyków opryszczki - to właśnie on najsilniej zaraża. Opryszczka wargowa - fazy Przebieg opryszczki wargowej charakteryzuje się występowaniem kilku faz: Faza I: objawy prodromalne, czyli zwiastujące - to mrowienie i pieczenie w okolicy ust. Pojawiają się następnie zaczerwienienie, obrzęk, ciepło, ból lub swędzenie w obszarze, w którym ujawnią się później pęcherze. Ten etap trwa 1-2 dni. Faza II: po 2 dniach powstają bolesne, wypełnione płynem niewielkie pęcherzyki ze skłonnością do gromadzenia się w skupiska - jest to moment najwyższej zakaźności, ponieważ kontakt z tymi zmianami wiąże się z dużym prawdopodobieństwem zarażenia innej osoby. Faza III: pęcherze pękają, wycieka z nich płyn i powstają owrzodzenia. Faza IV: po ok. 4-6 dniach zmiany wysychają, tworzą się strupy i następuje okres gojenia. Objawy opryszczki wargowej (zdjęcia) Najbardziej charakterystycznym objawem opryszczki są bolesne, wypełnione płynem pęcherzyki, występujące w skupiskach. Zmiany lokalizują się najczęściej na granicy błon śluzowych i skóry - na wargach, na skórze wokół warg. Mogą również pojawić się w jamie ustnej, wówczas występują w postaci aft i białych bolesnych zmian. fot. Opryszczka na ustach/Adobe Stock, Cherries fot. Opryszczka na ustach/Adobe Stock, uwimages Opryszczka na ustach - diagnostyka Opryszczka wargowa może być czasem mylnie rozpoznana jako półpasiec, aftowe zapalenie jamy ustnej lub ospa. Na ogół jednak w diagnostyce wystarczą lekarzowi typowe objawy prezentowane przez chorego. Aby zdiagnozować opryszczkę, można również wykonać dokładniejsze badania: hodowlę wirusa z pobranego materiału (np. płynu z pęcherzyka) oraz badanie DNA HSV również na podstawie pobranego wymazu z miejsc zmienionych chorobowo. Szybki sposób na opryszczkę - czy istnieje? Wiele osób zastanawia się, jak pozbyć się opryszczki w jeden dzień albo jedną noc. Niestety nie ma lekarstwa, które w magiczny sposób pozwoliłoby zlikwidować opryszczkę na ustach w tak krótkim czasie. Leczenie zmian trwa co najmniej kilka dni, na ogół jednak pęcherze znikają w ciągu 1-3 tygodni. Po pojawieniu się na ustach opryszczki, należy pamiętać o tym, aby nie rozdrapywać, ani nie odrywać strupów. Nie tylko wydłuży to cały proces leczenia, ale może również sprawić przeniesienie opryszczki na inną część ciała, np. okolice nosa. Leczenie opryszczki wargowej Leczenie przebiega objawowo. Na opryszczkę wargową stosuje się głównie maści i kremy przeciwwirusowe z acyklowirem lub tabletki z acyklowirem (5 razy dziennie w dawce 200 mg przez 5-10 dni). W przypadku intensywnego bólu ust można przyjmować leki przeciwbólowe. U osób zarażonych wirusem, u których bardzo często (powyżej 6 razy w roku) dochodzi do opryszczki wargowej, stosuje się dłuższą terapię przeciwwirusową tabletkami. Gdy opryszczka nawraca, acyklowir należy przyjmować przez okres ok. 6 miesięcy. Ważne jest także wzmacnianie odporności- mówi dr n. med. Joanna Sułowicz. Przydatne mogą być również plastry na opryszczkę wargową, które wysuszają zmianę i utrudniają zarażenie innej osoby. Ich zaletą z pewnością jest fakt, że opryszczka wargowa jest mniej widoczna. Domowe sposoby na opryszczkę Jeśli opryszka na ustach pojawia się sporadycznie, można zastosować naturalne metody, który przyspieszają gojenie, łagodzą objawy oraz zapobiegają nawrotom choroby: miód na opryszczkę - badania dowodzą, że zmniejsza objawy choroby i przyspiesza gojenie zmian,[1] czosnek na opryszczkę - czosnek na opryszczkę na ustach można stosować zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie, ma on udowodnione działanie przeciwwirusowe [2], niektórzy polecają przykładanie plastra czosnku do zmiany, unikaj słodyczy - zjadanie nadmiaru cukru powoduje, że opryszczka pojawia się częściej i jej objawy są bardziej nasilone,[3] unikaj pokarmów alergizujących - obciążają układ odpornościowy i mogą sprzyjać rozwojowi opryszczki,[4] wybieraj produkty bogate w lizynę (np. sery, jaja, mleko, ryby) - badania dowodzą, że suplementowanie tego białka zapobiega zachorowaniu i wspomaga leczenie opryszczki wargowej,[5] wybieraj produkty bogate w witaminę C - przyspiesza leczenie opryszczki i wspomaga organizm w walce z wirusami,[6] maść cynkowa - cynk ma udowodnione działanie przyspieszające gojenie się opryszczki, działa wysuszająco i przeciwświądowo,[7] preparaty z witaminą E - stosowane miejscowo przyspieszają gojenie się zmian i łagodzą ból,[8] płukanki do ust z szałwią, rumiankiem albo gotowe mieszanki ziołowe na afty i podrażnienia w jamie ustnej - do płukania ust w przypadku pojawienia się zmian na błonie śluzowej. Czy można całkowicie wyleczyć opryszczkę? Trzeba pamiętać, że nie jest możliwe całkowite pozbycie się wirusa opryszczki wargowej. Wirus opryszczki pozostaje w organizmie człowieka przez całe życie, dlatego nie można raz na zawsze wyleczyć choroby. Patogen jest przeważnie w formie uśpionej, a co pewien czas dochodzi do jego reaktywacji. Na ogół jego obecność nie wiąże się z żadnymi objawami. Czy uzupełnianie niedoborów pomaga w walce z opryszczką na ustach? W piśmiennictwie medycznym brak szczegółowych doniesień informujących, aby niedobór konkretnej witaminy lub mikroelementów był odpowiedzialny za częstsze występowanie opryszczki. Należy jednak pamiętać, że to właśnie witaminy i mikroelementy – zwłaszcza witamina B6, B12, C, D, E, A, cynk i selen – odgrywają kluczowa rolę w walce naszego organizmu z bakteriami i wirusami– wyjaśnia dr n. med. Joanna Sułowicz. Opryszczce na ustach można zapobiegać poprzez zdrową i zrównoważoną dietę, umiejętne radzenie sobie ze stresem oraz ruch na świeżym powietrzu (przy czym nadmierny wysiłek sprzyja nawrotom choroby). Dbanie o siebie poprawia odporność i ogólną kondycję organizmu, a to utrudnia wirusowi opryszczki ujawnienie się. Treść artykułu została pierwotnie opublikowana Źródła: (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby a zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,R. Nowicki (red.), S. Majewski (red.), Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019. Czytaj także:Domowe sposoby na opryszczkę - tanie, sprawdzone i ogólnodostępneOpryszczka i koronawirus. Czy COVID-19 może wywołać opryszczkę?Opryszczka narządów płciowych dr n. Sułowiczdermatolog-wenerolog, lekarz medycyny estetycznej Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. W 2004 roku ukończyła Wydział Lekarski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2012 roku zdała egzamin specjalizacyjny z zakresu dermatologii i wenerologii oraz uzyskała tytuł doktora nauk medycznych. W 2008 roku ukończyła Podyplomową Szkołę Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging. W latach 2005-2018 pracowała jako asystent w Klinice i Katedrze Dermatologii w Krakowie, gdzie oprócz leczenia pacjentów prowadziła także działalność naukową oraz zajęcia dydaktyczne ze studentami polskimi i zagranicznymi. Obecnie związana jest z Wojskowym Szpitalem Klinicznym w Krakowie, pracuje też w SCM estetic. Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem! Zmiany pęcherzowe w jamie ustnej – przyczyny Zmiany pęcherzowe na błonie śluzowej jamy ustnej mogą być wynikiem urazu, infekcji lub schorzeń związanych z działaniem układu immunologicznego. Pęcherze i pęcherzyki wykazują tendencję do łatwego pękania z pozostawieniem nadżerek lub owrzodzeń. Choroby pęcherzowe mogą być bolesne i dotyczyć pacjentów w każdym wieku. U dzieci i młodych dorosłych częściej jednak występują opryszczkowe zapalenia jamy ustnej i zmiany w przebiegu ospy wietrznej, a u starszych pacjentów częściej rozpoznaje się pęcherzycę, chorobę Duhringa czy pemfigoid błon śluzowych. Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł (postać pierwotnego zakażenia HSV – herpes simplex virus) to najczęstsza infekcja wirusowa w jamie ustnej. Zazwyczaj powodowana jest przez wirus opryszczki zwykłej typu 1 (HSV-1), ale obserwuje się również zakażenia wirusem HSV typu 2 (tzw. typem genitalnym). HSV-1 łatwo rozprzestrzenia się przez ślinę; źródłem zakażenia może być osoba chora lub nosiciel bezobjawowy. Infekując komórki nabłonka śluzówki jamy ustnej wirus HSV przyczynia się do powstawania śródnabłonkowych pęcherzyków, które pękają i pozostawiają strupy na wargach lub nadżerki w jamie ustnej. Zmianom towarzyszy obrzmienie i zaczerwienienie dziąseł; może wystąpić gorączka, ból głowy i powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. Po wyleczeniu zakażenia pierwotnego utajony HSV rezyduje w tkance nerwowej i innych tkankach okolicy ustno-twarzowej. Opryszczka nawracająca Wtórne zakażenie wirusem opryszki zwykłej wiąże się z reaktywacją latentnej postaci HSV, na skutek miejscowego załamania dozoru immunologicznego lub zmian lokalnych mediatorów zapalnych (umożliwiających replikację wirusa). Choroba przebiega z wysiewem pęcherzyków, które pękają i pozostawiają nadżerkę. Ospa wietrzna i półpasiec Pierwotne zakażenie wirusem VZV (Varicella zoster virus – wirusem ospy wietrznej i półpaśca) wywołuje ospę wietrzną (w dzieciństwie). Reaktywacja latentnego VZV klinicznie objawia się jako półpasiec (w późniejszym okresie życia). Czynnikiem sprzyjającym reaktywacji najczęściej jest immunosupresja (powodowana nowotworem złośliwym, lekami, zakażeniem wirusem HIV i in.) Ospa wietrzna objawia się plamisto-grudkową wysypką na skórze, którą mogą poprzedzać (lub jej towarzyszyć) drobne nadżerki w jamie ustnej – na błonie śluzowej podniebienia i gardła. Reaktywacja VZV w półpaścu przebiega z silnym bólem po jednej stronie ciała, po którym pojawiają się zmiany pęcherzykowe (występujące jednostronnie, ograniczone do błony śluzowej i skóry unerwionej pojedynczą gałęzią nerwu trójdzielnego). Pemfigoid błon śluzowych Pemfigoid błon śluzowych (mucous membrane pemphigoid, MMP) jest autoimmunologiczną chorobą pęcherzową, która może zajmować błony śluzowe i/lub skórę. Zmiany w jamie ustnej zazwyczaj przyjmują postać bolesnych owrzodzeń śluzówki lub złuszczającego zapalenia dziąseł. Pęcherzyki i pęcherze mogą być wypełnione krwią, mają skłonność do szybkiego pękania. Zmiany w jamie ustnej najczęściej goją się bez bliznowacenia. Choroba Duhringa Choroba Duhringa (dermatitis herpetiformis) jest skórną postacią celiakii, związaną z nadwrażliwością na alfagliadynową frakcję białek pszenicy (wrażliwość na gluten). To choroba przewlekła przebiegająca z powstawaniem skupisk pęcherzyków na skórze lub błonie śluzowej, które mogą być poprzedzone zmianami rumieniowymi. Towarzyszy im silny świąd. W niektórych przypadkach zmiany w jamie ustnej są pierwszym objawem choroby. Rumień wysiękowy wielopostaciowy Rumień wysiękowy wielopostaciowy (erythema exudativum multiforme, EM) jest ostrą, nawrotową chorobą śluzówkowo-skórną, z tendencją do samoograniczania się. Jej etiologia nie została w pełni poznana, uważa się jednak, że to rodzaj reakcji nadwrażliwości, głównie na czynniki infekcyjne (wirus opryszczki zwykłej) lub niektóre leki (np. sulfonamidy). W jamie ustnej obserwuje się zmiany rumieniowe, pęcherze, rozsiane bolesne nadżerki i owrzodzenia oraz strupy krwotoczne na wargach. Proces chorobowy może objąć śluzówkę jamy ustnej, oczu i narządów płciowych – pojedynczo albo w skojarzeniu ze zmianami skórnymi. Choroba przebiega często z powiększeniem węzłów chłonnych i ogólnym złym samopoczuciem. Pęcherzyca Pęcherzyca to grupa autoimmunologicznych chorób pęcherzowych przebiegających z zajęciem skóry, jamy ustnej i innych błon śluzowych. W Polsce najczęstszą postacią jest pęcherzyca zwykła (pemphigus vulgaris, PV) powodująca obszary zmian nadżerkowych na śluzówce jamy ustnej, które mogą przechodzić na przełyk. W pęcherzycy dochodzi do wytwarzania krążących przeciwciał skierowanych przeciwko białku budującemu desmosomy w skórze i błonie śluzowej. W pęcherzycy zwykłej antygen stanowi desmogleina 3. Przeciwciało (po związaniu z tym antygenem) aktywuje układ dopełniacza i aktywator plazminogenu, powodując akantolizę i powstawanie łatwo pękających pęcherzy. Opryszczka wargowa powstaje w wyniku działania wirusa opryszczki HSV. Jak się jej szybko pozbyć – jakie leki i maści stosować? Czy opryszczką można się zarazić? Jakie objawy daje wirus opryszczki HSV, poza pęcherzykami? Opryszczka – opis Opryszka na ustach wywoływana jest przez wirusy HSV1 oraz HSV2. To choroba zakaźna, którą znamy również pod innymi nazwami, np. febra, skwarka, zimno na ustach. Opryszczka wargowa zazwyczaj ma bardzo łagodny przebieg – nie towarzyszą nam objawy ogólne, np. gorączka, a zakażenie tym wirusem jest powszechne. Co sprzyja zakażeniu? Głównie osłabiona odporność lub stres. Opryszczka na ustach objawia się najczęściej krostami, owrzodzeniami, bolesnymi pęcherzami w okolicach ust. W cięższej postaci może wystąpić opryszczkowe zapalenie całej jamy ustnej – wówczas opryszczka pojawia się np. na języku. Są również poważniejsze postaci zakażenia wirusem opryszczki - o czym piszemy w dalszej części artykułu (ale dotyczą one głównie małych dzieci i osób z obniżoną odpornością). Wirus opryszczki a półpasiec i ospa wietrzna Opryszczka wywoływana jest przez wirus opryszczki HSV1 lub HSV2. Oba wirusy są spokrewnione z wirusami ospy wietrznej oraz półpaśca, o czym pisaliśmy w osobnym artykule. Jeśli doszło do zakażenia wirusem opryszczki HSV1, może pojawić się opryszczka w jamie ustnej, nosie, czasami na narządach płciowych. Z kolei wirus HSV2 powoduje opryszczkę głównie na narządach płciowych. Według danych epidemiologicznych, aż 90% dorosłych osób jest nosicielami wirusa opryszczki typu 1, czyli HSV1, a u 10% występuje wirus opryszczki HSV2. Czy opryszczką można się zarazić? Tak, opryszczka jest zaraźliwa. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim poprzez kontakt z płynem surowiczym z pęcherzyków. Wirus opryszczki HSV1 występuje w ślinie, a więc można się nim zarazić zarówno przy kontakcie z płynem surowiczym z pęcherzyków, jak i poprzez korzystanie z osobą zakażoną np. ze wspólnych ręczników. Gdy dojdzie do zakażenia, wirus przenika przez błonę śluzową do naszych komórek naczyń krwionośnych, po czym powoduje stan zapalny, czego wynikiem jest powstanie martwicy śródbłonka, a co za tym idzie – może pojawić się płyn surowiczy. Wirus namnaża się w pęcherzykach przez około 6 dni. Po tym czasie nasz układ odpornościowy zaczyna reagować na obecność wirusa i pęcherzyki zaczynają pękać i się goić. Jeśli zakaziliśmy się wirusem opryszczki typu 1 (HSV1), choroba przebiega z raczej bezobjawowo – ale nie jest to regułą. Do zakażeń dochodzi najczęściej w wieku dziecięcym i od tego momentu wirus pozostaje w uśpieniu i może wywoływać opryszczkę wargową, gdy nasz organizm ulega osłabieniu. Inaczej jest w przypadku pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki – wówczas choroba ma o wiele ostrzejszy przebieg – dopiero nawroty choroby przebiegają nieco łagodniej. Zakażenie HSV1 – jakie przybiera postaci? Zakażenie wirusem HSV1 zwykle objawia się opryszczką wargową – ale nie tylko. Poniżej przedstawiamy wszystkie możliwości. Opryszczka wargowa – najczęstsza postać nawrotowa, łagodna, zwykle w okolicach ust. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – zwykle ma postać pierwotnego zakażenia HSV1. Pęcherzyki pojawiają się w okolicach ust i na błonie śluzowej jamy ustnej. Przebieg jest nieco cięższy niż przy opryszczce wargowej, ponieważ może pojawić się np. gorączka. Zanokcica opryszczkowa oraz opryszczka skóry – zanokcica to zakażenie wału paznokciowego. Zmiana jest bardzo bolesna. Może występować także w innych okolicach skóry. Zapalenie spojówek i rogówki – to postać opryszczki zaliczana do groźnych, ponieważ może skutkować nawet utratą wzroku, ponieważ dochodzi do zmętnienia rogówki. Opryszczkowe zapalenie mózgu – to bardzo rzadka postać zakażenia opryszczką – zapada na nią rocznie zaledwie 1 osoba na 500 000. Zwykle chorują na nią dzieci oraz dorośli po 50. roku życia. Objawy to gorączka, drgawki, zaburzenia świadomości, niedowłady i porażenia nerwów czaszkowych. U dzieci dodatkowo występuje obrzęk tarczy nerwu wzrokowego. Zakażenia narządowe – to również dość rzadka forma opryszczki. Dotyka wielu narządów – dochodzi do zapalenia przełyku czy wątroby. Na tę postać najbardziej narażone są osoby z obniżoną odpornością (chemioterapia, AIDS, przeszczep narządów). Przebieg choroby jest bardzo ciężki. Opryszczka wargowa – najczęstsze objawy swędzenie, mrowienie i pieczenie w okolicy ust, zaczerwienie oraz napięta skóra wokół warg, pojawienie się małych grudek, krostek, pęcherzyków lub bolesnych owrzodzeń na ustach, ogólny ból w okolicy ust, nadżerki i strupy. Uwaga! Przebijanie pęcherzyków wcale nie przyspieszy wyleczenia opryszczki! Co gorsza, przy wylaniu się płynu surowiczego z pęcherzyka, może dojść do jego rozprzestrzenienia się w inne miejsce, prowadząc np. do opryszczki w rogówce, nosie lub jamie ustnej. Czynniki sprzyjające nawrotowi opryszczki wargowej Aby wystąpił nawrót opryszki wargowej (wywoływanej przez wirus HSV1) wirus potrzebuje zwykle sprzyjających mu warunków. To osłabiona odporność organizmu, stan grypy lub przeziębienia, wysoka gorączka, wysoka temperatura, długa ekspozycja na promieniowanie UV, silny stres, występowanie innych chorób zakaźnych, urazy mechaniczne w okolicach ust, wyziębienie organizmu, anemia, niedożywienie organizmu, u kobiet miesiączka. Opryszczka wargowa – wygląd i fazy rozwoju Poniżej przedstawiamy kilka zdjęć opryszczki wargowej u różnych osób. Opryszczka na ustach - zdjęcie nr 3 Opryszczka na ustach - zdjęcie nr 2 Opryszczka na ustach - zdjęcie nr 1 I faza opryszczki – swędzenie oraz pieczenie okolic ust, a niekiedy widoczne zaczerwienienie. II faza opryszczki – pojawienie się małych grudek w okolicy ust (w postaci krost), uczucia mrowienia i swędzenia. III faza opryszczki – pojawienie się pęcherzyków z płynem surowiczym. IV faza opryszczki – pęcherzyki zaczynają pękać (zwykle dochodzi do tego po ok. 7 dniach od pierwszych objawów). V faza opryszczki – w miejscu pękniętych pęcherzyków pojawiają się nadżerki. VI faza opryszczki – gojenie się zmian. Opryszczka – leki, maści i domowe sposoby Nie jest możliwe całkowite pozbycie się wirusa z organizmu, jeśli doszło do zakażenia. Jedyne leczenie, jakie możemy podjąć, to stosować maści na opryszczkę, aby przyspieszyć i złagodzić jej przebieg. W tym celu poleca się maści z antybiotykami, a także tabletki (leki przeciwwirusowe). O rodzaju leczenia powinien zdecydować lekarz. Jeśli opryszczka jest wyjątkowo dokuczliwa i bolesna, możliwe jest zastosowanie leków przeciwbólowych (działających ogólnie lub miejscowo znieczulających). Jeśli nawroty opryszczki są bardzo częste, lekarz może zdecydować o terapii, która będzie przeciwdziałać pojawieniu się opryszczki. Z dostępnych leków na opryszczkę mamy do wyboru kremy (np. Zovirax, Vratizolin, Herpex, Axoviral), płyny (np. Sonol), plastry (np. DermaPlast Hydro, Compeed Cold Sore), tabletki (np. Hevipoint). A jak domowymi sposobami radzić sobie z opryszczką? Istnieje kilka metod, które u niektórych osób się sprawdzają – ale raczej przy łagodnym przebiegu choroby. Do nich należy np. smarowanie zmian miodem, aloesem, szałwią, rumiankiem lub miętą (zaparzone torebki po herbacie), czosnkiem lub cebulą, olejkiem z drzewa herbacianego. Na forach internetowych możemy też przeczytać o okładach z rozmoczonej w wodzie polopiryny lub aspiryny przez około 10 minut. Opryszczka wargowa a wystąpienie miesiączki Jak wcześniej wspomnieliśmy, czynnikiem sprzyjającym nawrotowi opryszczki jest u kobiet miesiączka. Dzieje się tak, ponieważ układ odpornościowy pracuje wówczas inaczej niż zwykle – szczególnie na kilka dni przed wystąpieniem menstruacji. Dlatego w tym czasie zaleca się, aby bardziej dbać o higienę okolic ust (a jeśli pojawią się np. grudki, nie należy ich dotykać – chyba że w celu nałożenia maści) oraz dokładnie myć ręce. Opryszczka w ciąży O ile opryszczka narządów płciowych w ciąży jest groźna, o tyle postać wargowa nie przysporzy tylu problemów. Organizm kobiety w ciąży jest szczególnie narażony na nawrót opryszczki, ponieważ mamy do czynienia ze spadkiem odporności i wieloma zmianami hormonalnymi. Przypadkiem groźnej opryszczki wargowej jest jej występowanie po raz pierwszy – właśnie w ciąży. Wówczas jej przebieg może być ciężki i stanowić zagrożenie dla ciąży. Jak leczyć opryszczkę w ciąży? Przede wszystkim należy udać się do lekarza (rodzinnego lub ginekologa) i nie stosować żadnych leków bez jego wiedzy. Zwykle zaleca się leczenie tabletkami bezpiecznymi dla płodu, maściami i witaminą B. Opryszczka u małego dziecka Do zakażenia wirusem HSV1 dochodzi zazwyczaj w dzieciństwie, od około 6 miesiąca życia, do 5 roku. Warto wiedzieć, że im młodsze jest dziecko, tym gorszy będzie przebieg choroby, ale niezależnie od wieku, należy udać się z dzieckiem do lekarza, aby jak najszybciej wdrożyć leczenie. Naszym zadaniem jest także pilnowanie, aby dziecko nie rozdrapywało zmian opryszczkowych, ponieważ bardzo łatwo przeniosą się one na inne miejsca. Często opryszczka wargowa u dzieci przebiega razem z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej oraz dziąseł. Pojawia się ponadto gorączka, opuchlizna dziąseł, często ślinotok. Opryszczka – śmiertelna dla noworodków Najgorszy przebieg opryszczki dotyka noworodki, gdzie z powodu wirusa może dojść nawet do śmierci dziecka. Wirus atakuje nie tylko okolice ust, ale także całą twarz, oczy, gardło, język, przełyk, podniebienie, a niekiedy nawet całe ciało. Zmiany są bardzo niebezpieczne i kierują się ku centralnemu układowi nerwowemu. A gdy tak się stanie, mogą pojawić się napady padaczkowe, groźne drgawki, ospałość i wybrzuszenie ciemiączka. Zakażenie wirusem opryszczki u noworodków ma więc przebieg bardzo gwałtowny i dotyczy wielu narządów. Podnosi np. poziom enzymów wątrobowych, przez co dochodzi do uszkodzenia wątroby. Może zacząć się także obumieranie jelit lub zapalenie mózgu. KAŻDA godzina jest wówczas na wagę złota, ponieważ śmiertelność przy nieleczonej opryszczce u noworodków wynosi prawie 80%! Poza tym po zakażeniu mogą wystąpić trwałe powikłania neurologiczne. Nie należy więc bagatelizować opryszczki u tak małych dzieci, a gdy sami mamy opryszczkę, koniecznie dbajmy, aby nie zarazić dziecka. Bibliografia Marczyńska M., Opryszczka u dzieci, Pediatr Dypl. 2012;16(2):44-49, źródło: (dostęp: Lesiak A., Joanna Narbutt J., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 4, 147–151. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zakażeń wirusem opryszczki zwykłej u kobiet ciężarnych 2006–2011. Kuchar E., Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych, źródło: (dostęp: